kadıköy halı yıkama

Halılarınızı bilinçsiz halı yıkamacılar tarafından yıkanırsa veya evde uygulanan yanlış temizlik işlemleri sonucu hem sağlığınız hem de halınızın ömrü açısından olumsuz sonuçlar kadıköy halı yıkama  ortaya çikabilir. Ev de yapılan halı yıkama işlemlerinde, halı yüzeyinin parlak görüntüsü yanıltır aslında kirler ve lekeler çıkmamışdır.Halınızın yüzeyindeki kirlerin dibe itilmesiyle geçici ve yanıltıcı parlaklık elde edilmiştir . Bununla birlikte halının tam kurutulmaması halı dokularının her geçen gün zayıflamasına ve zaman içinde çiçek kopmasına neden olabilir.Halı temizliği birçok şekilde yapılmaktadır,evde uygulanan temizlik işlemleri,halı silme,halı toz alma (elektirik süpürgesiyle)halıyı ovarak temizleme gibi

kadıköy halı yıkama , kadıköyde halı yıkamacı , kadıköy halı yıkama fabrikası , kadıköy profesyonel temizlik

altunizade halı yıkama

Halı Yıkamak zor ve zahmetli bir iş olduğu kadar dışarıda yıkamak da yasaktır.

Hatırlarsınız bundan 4-5 sene önceden herkes halılarını sokakta yıkayarak hem kendilerini eziyet edip hemde kendi bütçelerine zarar veriyorlardı.

Yapılan bir araştırmaya göre evde yıkan halının metre kare başına 90 litre su harcanmaktadır.Fakat halı yıkama fabrikasında yıkanan bir halı için metre altunizade halı yıkama  kare başına 19 litre su harcanmaktadır.Bu da size halı yıkamanın ücreti olarak artı yönde etkiler.

Fakat aklınıza şöyle bir durum gelmesin 19 litre ile benim halı nasıl temizlenir?

Maltepe halı yıkama olarak özel cihazlarımız suyun halınızın her yerine eşit miktarda nüfus etmesini sağlar ve tanzikli bir şekilde yıkayarak kirleri söküp atar.

icadiye halı yıkama

Halı Yıkama Öncesi Toz alma: Yıkama öncesi toz alma işlemi ile nepal halıdaki birikmiş toz, kıl vb. zararlı maddeler halıdan arındırılarak yıkamaya hazır hale getirilir.

Ön Yıkama: Halılar cinslerine göre ayrıldıktan sonra varolan lekelerinin yumuşaması için uygun derecedeki sıcak su ve özel antibakteriyel solüsyon ile ön yıkamaya tabi tutulur.

Detaylı Sıcak Su ile Antibakteriyel Halı Yıkama: Ön yıkama işlemi yapılan nepal halılar raylı sistem otomatik makinelerde sıcak sulu sistemde özel antibakteriyel solüsyon ile detaylı yıkamaya tabi tutulur.

Halı Sıkma ve Kapalı Alan Halı Kurutma: Detaylı icadiye halı yıkama halı yıkama işlemi biten nepal halılar bol su ile şampuanından ve kirinden arındırıldıktan sonra rulo santrifürj halı sıkma makinesinde sıkılarak %90 kuru %10 nemli bir biçimde tamamen kapalı alan kurutma odalarımızda uygun derecede kurutulur.

Kalite Kontrol ve ambalajlama: Halı yıkama ve kurutma işlemi biten nepal halılar son kontrolleri yapıldıktan sonra paketlenerek teslimata hazır hale getirilir.

Ücretsiz Servis Hizmeti: Halı yıkama ve kurutma işlemi bitmiş nepal halılar ambalajlı bir biçimde uygun olduğunuz zaman diliminde istanbul ilinin tüm ilçelerine ücretsiz servis araçlarımız ile kapınızda teslimatı yapılmaktadır.

milas halısı

Milas Halısı Yıkama Temizleme

Milas, Türk el halıcılığında özgün bir yere sahiptir. Bilinen en eski örneği, Orta Asya’da M.Ö. 5. yüzyıla dek uzayan Türk halıcılığı, Türklerle birlikte Anadolu’ya gelmiş ve bir halk el sanatı olarak günümüze dek yaşatılmıştır. Türk halıcılığının, Milas yöresine 11. yüzyılın sonlarında başlayan Türk akınlarıyla birlikte gelmiş olması gerekir. 13. yüzyılın sonlarında bölgenin tümüyle Türklerin eline geçmesiyle birlikte geleneksel Türk el sanatı olan halıcılık bu bölgede gelişmeye başlamıştır. A -T. Akarca, Milas adlı kitaplarında Menteşe Beyliği döneminde Balat limanından ihraç edilen buğday, safran, susam, balmumu, palamut, zibebe, meyan kökü, yılan balığı, deri, köle ve cariyenin yanı sıra halının da ihraç edildiğini yazmışlardır (A-T.Akarca, Milas,  Sayfa : 72)  Türklerin Milas yöresine ilk geldiklerinde dokudukları halıların renk, desen ve boyut özellikleri hakkında bir bilgiye sahip olmasak da Milas halılarının 16 yüzyılda karakteristik özelliğini kazanmaya başladığını söylemek mümkündür. Milas halıcılığı 17. yüzyıl sonlarından itibaren gelişmeye başlamıştır.

 

milas halisi18. ve 19. yüzyıllarda Milas halıları daha çok seccade boyutunda dokunuyordu. Üzerinde namaz kılındığı için “seccade” olarak adlandırılan bu halılar gerek mihrap biçimleri gerekse halıları süsleyen motifleri ile giderek yöreye özgü özellikler kazanmıştır.

 

18. yüzyılda Transilvanya kiliselerinde pek çok örneği bulunan Milas halıları, başlangıçta Gördes halıları ile benzerlikler gösterirken 19. yüzyılda Milas halılarının mihrapları daralmaya başlamış, buna karşın suları genişlemiştir. Bu dönemde desenlerde Bergama halılarının etkileri kendini göstermeye başlamıştır. Daha sonraları dokunan Milas halılarında Mucur örnekleri ile yakınlıklar göze çarpar.

 

Seccadelerin en eskileri, Gördes seccadelerine oranla daha kısa fakat daha enli olan mihraplı küçük seccadelerdir. Bunları, su ve eğme örneklerinde Gördes halılarının etkisi görülen, mihrapları kahverengiye çalan kırmızı renkte olan halılar izler. Milas seccadelerinin belirgin bir özelliği, suşeritlerinde kullanılan parlak sarı renktir. Milas halıların dokunduğu yün iplikler ise, koyun yapağısının kirmanlarla eğrilmesiyle elde edilir. Yün ipler dolaklar halinde kökboya ve doğal boyalarla renklendirilir.

 

Önceleri, ailenin ihtiyacı ve genç kızların çeyizleri için dokunan Milas halıları zamanla bir ihraç ürünü haline gelmiştir. Milas halılarının pazara yönelik yaygın üretimi ilk kez 1896 yılında olmuştur. O yıllarda bir şirket Uşak’tan bir halı ipi boyacı ustası ile Harlambo adında bir desinatör ve 45 halı tezgahı getirerek Milas halılarının seri üretimine başlamıştır. O günden sonra Milas halılarında Avrupa menşeli boyalar rağbet görmüş, zeminde sırf kırmızı kullanılması, örneklerin bitkilerden alınması ve göbekli oluşu bura seccadelerinin başlıca özellikleri olmuştur. O yıllarda Milas’tan yılda 1 500 ile 2 000 halı ihraç ediliyordu.  Milas halıcılığında asıl büyük sıçrama 1909 yılında, 2. Meşrutiyet döneminde olmuştur. Milas Kaymakamı Haydar Bey bu dönemde Milas’ta bir halı imalathanesi açmıştır. Bundan ayrı bir ikinci halı imalathanesinde ise 50 – 60 kız ve kadın halı dokuyordu. O dönemde halı ipleri Milas’ta eğriliyor, İzmir’de boyanıyordu ve halılar Milas ve köylerinde dokunuyordu. Ancak bu dönemde pazara yönelik ticari amaçlı halı dokuması yaygınlaşınca Milas halılarında da yozlaşmalar görülmüştür.

 

Cumhuriyet döneminde de Milas’ta halıcılık canlı bir sektör olmaya devam etmiştir.

Önceleri Türkiye piyasasında pek bilinmeyen Milas halıları, Milas’ta yaşayan Yahudi tüccarlar tarafından 19. yüzyılda ve özellikle de 20. yüzyılın başlarında Avrupa ülkelerine ve ABD’ne ihraç edilmiştir. Günümüzde de Milas halıları yurtiçinden daha çok yurtdışından alıcı bulmaktadır.

 

Milas halıcılığında Karacahisar ve Bozalan köyleri ile Bodrum’un Karaova yöresi köyleri öne çıkarlar. Karacahisar halıları göbeklidir ve bitki motifleriyle bezelidir. Bozalan halılarında ise göbek yerine mihrap vardır ve stilize edilmiş çiçek motifleri kullanılır. Bu yörede ayrıca mihrapsız halılar da dokunur. Karacahisar köylüleri, aynı büyüklükte olmalarına rağmen kendi dokuduklarına “seccade”, Gereme’de dokunanlara “halı” diye adlandırırlar.

 

Milas halıları; Bozalan, ada Milas, gemici suyu veya gem suyu, çıngıllı Cafer, göllü, Ladik, kabuksuz, Karacahisar göbeklisi gibi temel desen adlarıyla anılırlar. Bunlar arasında en tanınmış desen ada Milas desenidir. Prof. Bekir Deniz bu desenin 19. yüzyılda Osmanlıların Balkanlardan ve Ege adalarından çekilmek zorunda kalmaları sonucunda Ege adalarından gelerek Milas yöresine yerleşen göçmenlerce oluşturulduğunu ileri sürer.

 

Karacahisar köyünde dokunan göbekli halıların zemininde önceleri genellikle koyu kırmızı bazen de lacivert kullanılmıştır. Fakat sonraları, koyunun beyaz yapağısının boyanmadan kullanılmasıyla beyaz göbekli halılar dokunmaya başlanmıştır. Yine çoğunlukla koyunun siyah ve kahverengi, yapağısından elde edilmiş olan boyanmamış yünün hakim renk olarak görüldüğü bu halılarda az miktarda hardal sarısı, kırmızı, gri, mavi  renkler de kullanılır. Bu halılar günümüzde Karacahisar köyünün özdeşleşen bir desen olarak çeyrek halı boyutunda dokunmaktadır.

 

Milas halılarında, halıya adını veren desenlerin yanı sıra halılara işlenen yöreye özgü pek çok motif vardır. Bunlardan bazıları ala boncuk, köpek izi, tavuk ayağı, eli belinde, karanfil, bakla çiçeği, patlıcan, otomatik kapı  tütün yaprağı, gemici suyu, çıngıllı cafer, yengeç, yılan, hayat ağacı, testere, anahtar, göl, kandil gibi adlarla bilinir.

 

Bir Milas halısında desenler dıştan içe “çentik, doğru, küçük su, büyük su, mihrap, göbek ve eğme diye sıralanır.  Çentik, biri ters diğeri düz şekilde birbirine bitişik üçgen dizisinden oluşur. Çentik dizisinin her iki yanında “doğru” denilen ince ve beyaz çizgi vardır. Yaklaşık 10 cm. eninde, genellikle beyaz zemin üzerine bitki ve çiçek motiflerinden oluşan bordüre “küçük su” adı verilir. Küçük sudan sonra yine bir sıra çentik deseni vardır. Ardından oldukça geniş olan bordüre “büyük su” adı verilir. Büyük suyun üzerinde stilize edilmiş çiçek ve bitki motifleri, tavuk veya kazayağı, anahtarlı denilen desenler işlenir. Bunlardan sonra gelen mihraplar genellikle tek yönlüdür. Çift yönlü örnekleri de görülür. Mihrapların ortasını göbek kısmı oluşturur. Göbeklerde yine stilize edilmiş çiçek motifleri vardır.

 

Milas halıları genellikle üç boyutta dokunur. En yaygın olarak dokunan boyut olan seccadelerin ortalama en – boy uzunlukları 120 x 200 cm kadardır. Taban halısı denilen halıların boyutları ise seccadelerin boyutlarının bir katıdır ve yaklaşık 210 x 350 cm kadardır. Seccade ile taban halısı arasında bir de yarım taban denilen bir ara boyutta halı dokunur. Çeyrek halı olarak adlandırılan halıların boyutları ise seccadelerin yarısı kadardır ve yaklaşık 90 x 140 cm dolaylarındadır.

 

Milas halılarında en çok göze çarpan ve ana renk olarak kullanılan kırmızı ve maltepe halı yıkama  kırmızının çeşitli tonlarıyla sarı ve sarının tonlarıdır. Hakim renk olarak görülen ve genelde göbeğin, mihrabın ve suların zeminini oluşturan bu renklerin üzerinde veya aralarında siyah, kurşuni, mavi, yeşil, kahverengi, deve tüyü, beyaz renklerde motifler dokunur. Siyah renk genellikle suların ve desenlerin konturu olarak kullanılır.

 

Milas halılarında kullanılan renklerden kırmızı kök boyalardan elde edilir. Sarı menengeç yaprağından, yeşil hayıt yaprağından, koyu yeşil hayıt yaprağı ve göktaşı karışımından, kahverengi ceviz kabuğundan, açık kahverengi ceviz kabuğunun ikinci suyundan, siyah renk ipin uzun süre bir çeşit çamur içinde bekletilmesinden elde edilir.

 

Milas halıları “Türk düğümü” olarak bilinen çift düğümlü, yüzde 100 yün halılardır. Atkı, çözgü ve ilme ipleri yündür. Milas halılarının Türk Standartları Enstitüsü tarafından belirlenen kalite standardı santimetrekarede 26 x 40 düğümdür.

 

Günümüzde Milas halıları, Milas’ın güneyindeki köyleriyle Bodrum’un doğusundaki köylerde dokunmaktadır. Bu köyler:  Milas’ın Karacahisar, Ören, Türkevleri, Çökertme, Bozalan, Kayaönü, Gürceğiz, Akçakaya, Bayır, Pinar, Dereköy, İkizköy, Kısırlar, Balcılar, Hasanlar ile Bodrum’un Karaova yöresi köylerinden Mumcular beldesi ve Etrim, Çiftlik, Çömlekçi, Mazı köyleridir. Bu köylerden Milas ilçe merkezine göç etmiş aileler arasında da halı dokuma geleneği sürdürülmektedir.

 

Kilim ve battaniye dokumacılığı

 

Milas köylerinde,  kış günlerinde kadınları alanda çalışırken yağmurdan koruyan veya çeşitli nedenlerle şehre gittiklerinde omuzlarından ayırmadıkları “ehram” veya “alaca” denilen yün battaniyeler de dokunurdu. Gereme yöresi köylerinde vişne, yeşil, siyah, sarı, mor renklere boyanmış yün iplerle ince kilim şeklinde dokunmuş olan bu battaniyelere “Gereme battaniyesi” de denilirdi. Son yıllarda bu battaniyelerin dokunması oldukça azalmıştır

 

Eskiden Milas’ta keçi kılından kıl kilimler veya çadır halı yıkama şampuanı bezleri dokumacılığı da yaygındı. Bazı köylüler ve Milas’taki mutaflar keçi kılından çadırlar, çuvallar, yaygılar, heybeler, yağhane torbaları, gebreler, kolanlar, deve çulları, da dokurlardı. Şehirde keçeciler tarafından kepenekler, eyer keçeleri, havut ve semer keçeleri yapılırdı. Artık bunlarla uğraşan birkaç kişi kalmıştır.

 

Milas’ta eski kumaşlardan ince şeritler halinde kesilen bezlerle de yolluk şeklinde kilimler dokunurdu. Bunlar genellikle evlerde yolluk olarak veya yaz aylarında bağlara, tütün tarlalarına göçüldüğünde oralardaki alan evlerinde, çardaklarda yer yaygısı olarak kullanılırdı. “Çaput kilimi” denilen bu tür kilim dokumacılığı genelde evlerde kadınlar tarafından yapılırdı. Milas’ta bugün çaput kilimi dokuyan pek kalmamıştır.

 

Yakın zamana kadar Milas’ın bazı köylerinde hayıt, sakızlık ve kamıştan tütün ve zeytin ziraatında kullanılan muhtelif biçimlerde sepetler ve küfeler örülür, yazın bataklıklardan biçilen sazlardan hasır yapılırdı. Bu işlerle uğraşanlar da hemen hemen hiç kalmamıştır.

 

İpek böcekçiliği ve kumaş dokumacılığı            

 

Şehir ve köy evlerinde özel ve fatih halı yıkama  yerel gereksinmeler için ipek böceği beslenerek meydana gelen kozalardan elde edilen ipeklerle sadakor, bürümcük, göğül ve yüzüne atma veya üstüne atma denen kumaşlar dokunur. Bu çeşitli kumaşlardan işlemeli sedir ve sofra örtüleri, yorgan çarşafları, gömlekler, iç çamaşırları ve “çemperi” denen başörtüleri yapılır. Kozalardan ipek çekimi çarklarda veya kumun üzerine serpmekle olur. Dut ağaçlarına Milas’ta her yerde seyrek olarak rastlanır. Yılda ortalama olarak 150 kutu tohumdan altı, yedin bin kilo yaş koza elde edilmektedir.

 

Dağ köyleri çeşitli renkli iplikleri kullanarak kadın şalvarlarının ön veya yan kısımlarına dikilmek için “yaneş” denilen nakışlar yaparlar. Bunlar pamuk ipliğinden dokunmuş bezler üzerine işlenir.

Isparta Halısı

1.1. Isparta Halılarının Tarihçesi 

 

Isparta halıcılığı eski bir tarihe sahiptir. Anadolu’ya halıcılığı ilk getirenler, Selçuklu 

Türkleridir. 12. yüzyıldan itibaren çok önemli Türkmen nüfusunu barındıran Isparta ve 

çevresinde, meşhur Türkmen halılarını dokuyarak, komşu ülkelere ihraç edebilen eski bir 

ticari dokuma geleneği bulunmaktadır.(Bkz. Isparta Halı Desenleri Modülü) 

 

1.2. Isparta Halılarının Genel Özellikleri 

 

Isparta; göller bölgesinde gülleriyle ünlü bir şehirdir. Isparta’da halıcılığın 

yaygınlaşmasıyla köylerde, evlerde, ıstar denilen halı tezgâhları yayılarak kurulmuştur. 

Halı ipinin geleneksel metotlarla elde edildiği Ş.Karaağaç, Y.Bademli, Aksu, Eğirdir 

ve Sütçülerde yaşayan Yörük ve Türkmenler ilkbahar Mayıs ayında sonbahar Eylül ayında 

koyunyünlerini kırkıp yıkarlar. Yünler kuruduktan sonra “yay” denilen aletle didiklenerek 

atılır. Eğrilen ip “gelep” denilen yumak haline getirilir. Sonrasında suni ve kök boyalarla 

boyanır. 

 

Isparta halılarında genel olarak Gülistan, Serpme, Kompozisyon, Osmanlı, Goblen, 

Çin, Üzümlü, Dönümlü, Köşe göbek gibi desenler kullanılmaktadır. 

 

ÖĞRENME FAALİYETİ–1 

AMAÇ 

ARAŞTIRMA  

 3

Isparta’da dokunan halılarda genellikle lacivert, kiremit kırmızısı, camgöbeği mavi, 

kirli sarı, sarı-yeşil, yağ yeşili, bej rengi tonları ile kırık beyaz kullanılmaktadır. Bu arada 

indigo mavi ve genellikle motif kenarlarını güçlendiren siyaha yakın koyu kahve renklerine 

de sıkça rastlanmaktadır. Zemin renkleri genellikle beyaz ve lacivert ağırlıklıdır. Taban ve 

yolluk olarak dokunan düz renkli halılar da mevcuttur. Aynı karakterdeki motif ve 

bezemelerin beyaz veya lacivert zeminde kullanıldığı da görülmektedir. Halılarda kullanılan 

motif, renk ve yüzey düzenlemesinde yörenin tüm özelliklerini en güzel biçimde görmek 

mümkündür. http://www.haliyikama.name.tr/sayfa.php?id=66

Serbest gruplanan güller, menekşeler, mine çiçeklerinden oluşan düzenlemelerde 

yıllardır değişmeyen Isparta imajını belirleyen halı örnekleri bugün pek çok evde odaları, 

salonları süslemektedir. Isparta halısının teknik, renk, motif ve kompozisyon özelliklerini 

taşıyan bir başka örnek de bordür zemin rengine zıt olmasına karşın, motiflerdeki rengi 

destekleyici güçlü bir renk ile bordür tamamlanmaktadır. 

 

Ülkemizde muhtelif yörelerde dokunan halıların, kendilerine özgü kalite, desen, 

malzeme, düğüm tekniği, hav yüksekliği gibi özellikleri vardır. Türk Standartları Enstitüsü 

yöresel özellikleri dikkate alarak her yöre halısı için belirli standartlar geliştirmiştir. 

 

12. ve 13. yüzyıllarda, Batı Anadolu’da, özellikle Isparta ve çevresindeki Türkmen 

yerleşimleri ve bu Türkmenlerin halı ticareti ile ilgili kayıtları incelendiğinde, bu bölgede 

geleneksel dokuma kültürünün önemli ölçüde geliştiği görülmektedir. 

Isparta’da halıcılıktan önce kilimcilik çok yaygındı. El tezgahlarında ince ve düzgün 

bükülmüş yünden kilimler, heybeler ve “menevrek” denilen şalvarlık kumaşlar 

dokunmaktaydı. Pamuk atkı iplikleri, çıkrıklarda bükülmekte ve kök boyalarla 

boyanmaktaydı. 

 

1896’dan sonra ise kilimin yerini halı dokumacılığının aldığı görülmektedir. Geçmişte 

halıcılık, Rumların uğraş alanı arasındaydı. Rumların göç etmesiyle Isparta halıcılığında bir 

duraklama olmuştur. 

 

Isparta halıcılığı Cumhuriyet döneminde canlılık kazanmıştır. Cumhuriyet döneminde 

Isparta’da halıcılığın gelişmesinde Sümer Halı önemli bir yer tutmuştur. Sümerbank’ın 1987 

özelleştirilmesi ile fabrika, Sümer Holding A.Ş olarak faaliyetlerine devam etmiştir. 

 

Tarihteki önemini kaybetmiş, yerini zamane halıları almış olsa da yine de çok değerli 

halıların doğum yeridir Isparta. Dünyanın en kaliteli halıları en gözde dokumaları bu şehrin 

insanlarının emeğidir. 

 http://www.haliyikama.name.tr/s.php?id=suadiye_hali_yikama

Isparta halısı günümüzde el dokuma ve fabrikasyon uyumu kurabilen nadir halı 

türlerindendir.Isparta halı fabrikası 1924 yılında kurulmuştur. Fabrika, bölgedeki halı 

üreticilerinin iplik ihtiyaçlarını karşılamak ve el halıcılığını teşvik etmek amacıyla 

kurulmuştur. Bu fabrika, Isparta halıcılığında lokomotif görevini yüklenmiştir. 

 

Halı dokumacılığı, pahalıya mal olan, eğitilmiş insan gücüne en az ihtiyaç duyulan, 

sağladığı İstihdam imkânlarıyla, işsizlik sorununu kısmen önleyen, büyük sermayeler 

gerektirmeyen, aile ekonomisine yön vermesi bakımından da, Isparta için önemli bir gelir 

kaynağıdır.  

 4

Bunun yanında, yıllardır en ücra köylere kadar gidip tezgah kuran, halıcılık yapan 

üretici esnafın çoğu; el halısına alternatif olarak çıkan makine halılarının ucuzluğundan 

dolayı, tüketicinin kalite yerine ucuz halıya gittiğini, esnafın çeşitli sebeplerle tüketiciye 

kaliteyi götüremediğini, böylece zaman içerisinde kalitenin yok olmaya başladığını 

vurgulamaktadır. 

 

1.3. Renk özellikleri 

 http://www.haliyikama.name.tr/s.php?id=kisikli_hali_yikama

Isparta halıları kendine ait 13 renk harmonisi çerçevesinde yalnız bu renklerle yapılır. 

Renklerin nasıl seçildiği ve daha da önemlisine 13 renge bağlı kalındığı bilinmemektedir. 

İlgi çekici bir başka yön ise bu renklerin hangi kıstaslara bakılarak seçildiği merak 

uyandırıcı, bir o kadar da araştırma konusu olabilecek niteliktedir. Renk konusunda bir çok 

betimleme yapılabilir. Ama konu itibarı ile buna gerek duyulmamaktadır. Isparta halısında şu 

renkler kullanılmaktadır. Kullanılan desen aralığına göre siyah, kırmızı, koyu yeşil, koyu 

mavi, kahverengi ve bej renkleri halının görünümüne hakimdir. Geriye kalan beyaz, koyu 

pembe, açık pembe, açık yeşil, açık mavi ve sarı ise isteğe göre dizayn edilen Isparta 

halılarının renk kategorileri arasına girerler. 

 

Tüm el halılarında olduğu gibi Isparta el dokuma halılarında da kök boya ile boyanmış 

iplerle halılar dokunmaktadır. 

 

1.4. Isparta halı desenleri 

 

1.4.1. Motif özellikleri 

 

Motif değişik anlamlarda yorumlanır. 

 

 Bir sanatçının veya tasarımcının gözle görülebilen nesnelerden kendisine konu 

ve model olarak seçtiği öğesidir. 

 Süslemenin bütününü oluşturan tasarımın tüm özelliklerini bir araya toplayan en 

küçük parçasıdır. 

 Herhangi bir zemin üzerinde sık sık tekrarlanan desendir. 

 Süslemede süs oluşturan ayrı ayrı biçimlere verilen addır. 

 

Bütün bu yorumların öncülüğünde dokuma sanatında halı, kilim gibi yaygıları 

süsleyen öğelerin tümüne desen, süslemede bütünü oluşturan parçalardan her birine motif 

denilir. 

 

Türk dokumalarında estetik bir görünüm sağlamak amacıyla herhangi bir nesne veya 

obje motif olarak kullanılmaktadır. Motifler kullanılırken estetik görünümlü ve fonksiyonel 

olmalıdır. Motif, süslemeyi oluşturan temel birimdir. Motifler bağımsız olarak kullanıldığı 

gibi çeşitli biçimlerde tekrarlanarak daha büyük motifler, sular ya da yüzey kompozisyonları 

elde edilir. Türk dokuma sanatında motifler duygu, düşünce ve hayata erenköy halı yıkama bakışı ince bir estetik 

anlayışı ile üretime aktarmışlardır.  

 5

Bitkisel motifler, tomurcuk, yaprak, tek çiçek veya dal üzerinde çiçekler, meyveler ve 

asma gibi motifler kullanılmıştır.(bkz. ‘Isparta Halısı Desenleri Modülü’) 

 

1.4.2. Renk özellikleri 

 

Işığın nesneye çarpması ve bazı ışınların yansıması sonucu gözümüzde oluşan 

duyumlardır. Desende renklendirme ve renk uyumu önemli bir unsurdur. 

 

Ana Renkler: Sarı, Kırmızı, Mavi 

Ara Renkler: Yeşil, Turuncu, Mor 

Sıcak Renkler: Kırmızı, Turuncu, Sarı 

Soğuk Renkler: Mavi, Yeşil, Mor 

Nötr Renkler: Siyah, Beyaz, Gri 

(bkz. ‘Isparta Halısı Desenleri Modülü’) 

 

Isparta halı desenlerinden örnekler 

 

Resim 1.1: Isparta halı deseni 

  

 6

 

Resim 1.2: Isparta (1.1 resim deseninin ¼ tamamlanmış hali) halı deseni 

 

 

Resim 1.3: Isparta halı deseni 

  

 7

 

Resim 1.4: Isparta halı deseni 

 

 

Resim 1.5: Isparta halısı bordür deseni 

  

 8

UYGULAMA FAALİYETİ 

 

İşlem basamakları ve önerilerde belirtilen hususları dikkate alarak Isparta halı deseni 

hazırlayınız. 

 

İşlem Basamakları Öneriler 

 Atölye ortamını hazırlayınız. 

 Temiz ve aydınlık bir ortamın 

çalışmalarınızdaki önemini kavrayınız. 

 Isparta halısının tarihi gelişimini 

araştırınız. 

 Dikkatli ve özenli olunuz. 

 Halının Anadolu’ya gelişi ve Isparta 

halısının günümüzdeki yeri ve önemini 

kavrayınız. 

 Isparta halılarının genel özelliklerini 

araştırınız. 

 Halıda kullanılan iplik, desen, renk ve 

kalite özelliklerini kavrayınız. 

 Isparta Halısında kullanılan desen 

özelliklerini inceleyiniz. 

 Halı desenlerinde faydalanılan kaynakları 

ve özelliklerini kavrayınız. 

 Isparta halılarında uygulanan motif 

özelliklerini inceleyiniz 

 Halıda uygulanan motifler ve 

kompozisyon uygulamalarını inceleyiniz. 

 Halının renklerini inceleyiniz. 

 Halının geleneksel renk özelliklerini 

inceleyip kavrayınız. 

 Dikkatli ve özenli çalışınız. 

 Desene uygun milimetrik kâğıt 

hazırlayınız. 

 Desen boyutuna uygun olmasına özen 

gösteriniz. 

 Desene uygun renklerde boyalarınızı 

hazırlayınız. 

 Kareleri taşırmayacak rahat boyama 

yapabileceğiniz türden boya seçiniz. 

 Desene uygun yukardan aşağıya doğru 

kareleri doldurarak boyama işlemini 

yapımız. 

 Renklerin net olmasına özen gösteriniz. 

 Deseni tamamlayınız.  Temiz ve titiz çalışmaya özen gösteriniz. 

 

UYGULAMA FAALİYETİ  

 9

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 

 

OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) 

 

Bu faaliyette kazanmış olduğunuz bilgileri ölçmek için doğru ve yanlış cümleler 

verilmiştir. Doğru yanlış cümleler için doğru ise parantezin içine “D” cümle yanlış ise 

parantezin içine “Y” harfi koyunuz. 

 

1. ( ) Anadolu’ya halıcılığı ilk getirenler, Selçuklu Türkleridir. 

 

2. ( ) Isparta halılarında genel olarak Gülistan, Serpme, Kompozisyon, Osmanlı, 

Goblen, Çin, Üzümlü, Dönümlü, Köşe göbek gibi desenler kullanılmaktadır. 

 

3. ( ) Ülkemizde muhtelif yörelerde dokunan halıların, kendilerine özgü kalite, desen, 

malzeme, düğüm tekniği, hav yüksekliği gibi özellikleri vardır. 

 

4. ( ) Isparta halılarında Tavan ve kolluk olarak dokunan düz renkli halılar da 

mevcuttur. 

 

5. ( ) Isparta halısı günümüzde el dokuma ve fabrikasyon uyumu kurabilen nadir halı 

türlerindendir. 

 

6. ( ) Isparta halılarında kullanılan ilmik ipliklerinin renklendirilmesinde sadece sentetik 

boyalar kullanılmaktadır. 

 

7. ( ) Türk dokuma sanatında motifler duygu, düşünce ve hayata bakışı ince bir estetik 

anlayışı ile üretime aktarmışlardır. 

 

8. ( ) Bitkisel motiflerde, ibrik, cami, tomurcuk, yaprak, tek çiçek ve asma gibi motifler 

kullanılmıştır. 

 

9. ( ) Sarı, Kırmızı, Mavi soğuk renkleridir. 

 

10. ( ) ‘Herhangi bir nesnenin yüzeyindeki çizgi, renk ve biçimlerden oluşan bezemeye 

motif denir’ 

 

DEĞERLENDİRME 

 

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek 

kendinizi değerlendiriniz. Yalnış cevapladığınız konularla ilgili öğrenme faaliyetlerini 

tekrarlayınız. Tamamı doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 

 

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME  

 10

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 

 

 

 

 

 

Uygun ortam sağlandığında tekniğine uygun olarak araç-gereçleri tanıyarak bakım ve 

onarımını yapabileceksiniz. 

 

 

 

 

 

 Isparta halı dokumada kullanılan tezgâhları araştırınız. 

 Isparta halı dokumada kullanılan yardımcı araçları araştırınız. 

 Isparta halı dokumada kullanılan gereçleri araştırınız. 

 Dokuma atölyelerini gezerek araç-gereçlerin bakım ve onarımın gözlemleyiniz. 

 

Araştırmalarınızı sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız. 

 

2. DOKUMADA KULLANILAN ARAÇ 

GEREÇLER 

 

2.1. Araçlar 

 

Halı dokumada kullanılan araçlar; 

 Tezgâh 

 Çözgü aracı 

 Kirkit 

 Gülcan (dönen, levent) 

 Halı makası 

 Çakı bıçağı 

 

2.1.1. Tezgâh 

 

Tezgâhlar genel olarak ikiye ayrılır. 

 Yatay tip tezgâhlar: Yere paralel olarak konulup üzerine diz çökerek dokunan 

tezgahlardır. 

 Dikey tip tezgâhlar: Yere dik olarak konulan ve yanına oturularak dokunan 

tezgahlardır. 

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 

AMAÇ 

ARAŞTIRMA  

 11

 

Resim 2.1: Dikey tip tezgah 

 

Dikey tip tezgâhlarda ikiye ayrılmaktadır. 

 Germeli tip tezgâhlar: Bu tip tezgâhlar taşıma, kurma yönünden diğerlerine 

göre daha kullanışlıdır. Çözgüleri direkt tezgah üzerinde yapılmaktadır 

 

Şekil 2.1: Germe tezgah 

  

 12

 Sarmalı tip tezgâhlar: Dokunan kısmın alt taraftaki merdaneye sarıldığı için 

bu ismi almıştır. Bu tür tezgâhlarda çözgüler dışarıda yapılarak tezgâhın üzerine 

aktarılmaktadır. Bu tezgâhların kurulması, çözgünün aktarılması ve dokunan 

kısmın sarılması sarma tip tezgâhın zorluklarındandır. 

 

Isparta halıları dikey tezgâhlarda üretilmektedir. Bu tezgâh iki kısımdan meydana 

gelmektedir. 

 Tezgâhın iskeleti 

 İki tarafta arkaya doğru meyilli olarak dikine tutturulmuş yassı iki 

tahtadan i baret yan ağaç kısımları. 

 Tezgâhın aşağıda ve yukarıda dayandığı eni geniş yassı iki tahta, bunlara 

üst ve alt tahtaları denir. 

 

 Tezgâhın üzerine eklenen diğer parçalar 

 İki yan tahtaya aşağıda ve yukarıda ortalarından geçirilen ve kendi 

etrafında rahatça dönebilen iki yuvarlak direkten ibaret çözgü direkleri, 

üsttekine üst direk, çözgü direği, üst levent veya direze (derz (denge)) 

denir. Bu direğe çözgü sarılır. Alttakine de alt direk veya halı levendi adı 

verilir. Bu direk üst direkten daha kalındır. Bu direğe de halı sarılır. 

 Levent demirleri; alt ve üst leventte bulunur, Yaklaşık 1–2 cm çapında 

yuvarlak bir demirden olup, aşağıda ön planda levendin ortasında 

uzunluğu boyunca 5cm kadar genişliğinde ve 6-7 cm derinliğinde açılmış 

bir yarığa yerleştirilir. Levent demirlerinin görevi çözgülerin uçlarını 

sarıp levende tutturmaktır. Yukarıdaki levent de aynı demir çubuk 

bulunmaktadır. Levent boyunca başları 4-5 cm dışarıda kalmak üzere 

önceden çakılmış olan çivilere ipler sarılır. Bundan önce çözgüler demir 

çubuklara yerleştirilir. 

 Gücü sopası leventlerin tam ortasına isabet eden yerde ve çözgülerin 

tamamen üstünde duran kalın çubuğa denir. İki ucundan yan tahtalara 

tutturulmuş iki tahtaya geçirilmek suretiyle tezgâha tutturulur. Bunun 

üzerine sıkı bir şekilde gücü ipleri sarılır. Bu sopa yardımı ile arka 

taraftaki çözgü ipleri öne ve arkaya hareket ettirilerek düğüm atması 

kolaylaştırılır. 

 Çapraz çubuk, yaklaşık 3 cm genişliğinde 1,5 cm kalınlığında ince bir 

tahta olup, çözgülerin arasında bulunur.”Vargelen”(varangelen) de 

denilir. Çözgülerin arasını açmaya yarar. 

 Küçük demir çubuk, bir ucu arkada tezgâhın alt tahtasının üzerine 

çakılmış birkaç santim yükseklikteki tahtanın kenarına diğer ucu da önde 

alt levendin kenarına doğru aşağıya geçirmeye yarar. Halı dokunurken alt 

levendin dönmesini sağlar. 

  

 13

2.1.2. Çözgü Aracı(aparatı) 

 

Çözgü denilen ve ipliklerin leventler arasında yan yana dizilmesinden oluşan iskeleti 

yapabilmek için kullanılan alete denir. Çözgü aparatı tezgâhta halı dokuyabilmek için, çözgü 

hazırlamada kullanılır. Zemine paralel oldukça uzun köşebent şeklindeki bir metale, biri 

sabit diğeri seyyar iki adet yuvarlak çubuğun dik olarak (90 derece) sabitlenmesinden 

oluşur.(Şekil2.2) 

 

 

Şekil 2.2: Çözgü aracı(aparatı) 

 

2.1.3. Yardımcı araçlar 

 

 Kirkit: Çözgü tellerine bağlanan ilme ipliklerinden bir sıra oluşturulduktan 

sonra atılan atkının sıkıştırılmasında demir veya ağaçtan yapılan dişli bir alettir. 

Dokunacak halının kalitesine göre değişiklik gösterebilmektedir. İlmek sayısına 

ve çözgü kalınlığına göre tarak araları geniş veya dar olabilmektedir.(Resim 

2.2)  

 14

 

Resim 2.2: Kirkit 

 

 Bıçak: Halı dokunurken ilme uçlarının kesilmesi için kullanılır. Fazla ilme 

ipliğinin kullanılmasını önlediği gibi, ilmelerin çözgü ve atkı arasındaki yerine 

iyice oturmasını sağlar.(Resim 2.3) 

 

 

Resim 2.3: Bıçak 

 

 Halı makası: Çözgü üzerine bağlanan ilmelerin aynı boyda hav yüksekliğini 

sağlamak için kullanılan bir alettir. Halıcılıkta kullanılan beş farklı makas 

vardır. 

 Ayarlı halı makası: Her yöre halısının, kalite, renk, motif gibi özellikleri 

olduğu gibi, belirli bir hav yüksekliği de vardır. İstenilen hav 

yüksekliğinde makasın arka yüzeyinin kalıbına göre kesilen bir mukavva 

arka yüzeydeki yuvaya takılmak suretiyle makasın hav boyu 

ayarlanabilir. 

  

 15

 

Resim 2.4: Halı makası 

 

 Düz halı makası: Kırkım makinesinin işlevini yapamadığı bölgelerde, 

hav bozukluklarını düzeltmek için kullanılır. 

 Kabartma halı makası: Halı yüzeyindeki bölümlerin ya da motiflerin 

hav yüksekliklerinin farklı olduğu dokumalarda kullanılır. 

 Halı temizleme(tamir) Makası: Makasın uçları sivri ve yukarı doğru 

kavislidir. Küçük hav farklılıklarının giderilmesi, atkı uçlarının 

temizlenmesi ve tamir işlemlerinde kullanılır. 

 İpek Halı Makası: 

 

2.2. Gereçler 

 

Halı dokumada kullanılan gereçler; çözgü, atkı ve ilme iplikleridir. 

 

2.2.1. Çözgü ipleri 

 

Çözgü iplikleri % 100 pamuk olup, Rotor iplikçiliği ile üretilir. Bu iplikler 10 Ne 

numaraya sahiptir. Atkıda olduğu gibi çözgülerde kalındır. Ancak yine de atkıya göre ince 

sayılırlar. 

 

Çözgü iplikleri halıda taban oluşturmada halının ön ve arka yüzünde beliren atkı 

ipliklerinin tutunma noktası olmaktadırlar. Hiçbir şekilde desen kısmında görülmeyen çözgü 

sadece püskül (saçak) oluşturmak için halının her iki eninde belirir. 

 

Çözgü uzunluğu halı boyu esas alınarak ve belli toleranslar bırakılarak ayarlanır. 

İplikler yan yana aralık bırakılmayacak şekilde dokuma tezgahına yerleştirilir. Çözgü eni 

aynı zamanda halı eni olacaktır. Çözgü iplikleri ne leventlere sarılır ne de makinenin 

sürtünmesine dayanması için haşıllama gereklidir. Hiçbir işlem görmemiş eğirme 

makinesinden direkt olarak çıkan iplikler yeterlidir.  

 16

2.2.2. Atkı ipleri 

 

Atkı iplikleri, çözgü iplikleri gibi pamuktan üretilirler. Atkı ipi çözgü ipi ile aynı 

kalınlıkta olup çözgü ipine göre bükümü azdır. Büküm farkında dolayı çözgü ipinden kalın 

görünür. 

 

Atkı ipi ilmik sıralarını sabitlemede en önemli faktör olmasına rağmen kesinlikle 

halını yüzünden hiçbir şekilde görünmez. 

 

2.2.3. İlme ipleri 

 

Isparta halı dokuma da kullanılan ilme ipleri yündür. Kök boya veya sentetik boyalarla 

boyanmış yün ipler kullanılmaktadır. Atkı ipliğinde olduğu gibi ilme ipinde de kirman ipine 

rastlamak mümkündür. 

 

 

Resim 2.5: İlme ipleri (yün) 

 

2.3. Araç ve Gereçlerin Bakım Onarımı 

 

 Tezgâhın parçaları kontrol edilir, eksiklik ve bozukluk olmamasına dikkat 

edilir. 

 Çözgü aparatında kullanım hatası olarak eğilmelerin olup olmadığı kontrol 

edilir, varsa düzeltilir. 

 Halı makasının düzgün kesip kesmediği kontrol edilir. Kesme işleminde 

problem varsa keskin olması sağlanır. 

 Kirkit de eğilmeler var ise düzeltilir. 

 Kirkitin arasına giren yünler olup olmadığı kontrol edilir ve temizlenir. 

 Bu işlemler halı dokumaya başlamadan yapılmalıdır.  

 17

2.4. Tezgâhın Kurulması 

 

Ahşap sarma tezgâhın parçaları aşağıda sıralanmıştır: 

 

 İki adet levend 

 İki adet yan tahta 

 Bir adet gücü ağacı 

 Bir adet varangelen (vargel) 

 İki adet gücü altı karşılık takozu 

 Bir adet gerdirme (germe) makinesi 

 Halkalı eğri – doğru demirler 

 Köstek (kal) demiri 

 Bir adet köstek çemberi 

 İki adet yuvarlak çubuk demiri 

 Bir adet tabla 

 Bir adet payanda 

 

Sarma tezgâh kurarken dikkat edilecek noktalar 

 

 Tezgâh tablası, tezgâhın kurulacağı yere göre ayarlanır. 

 Yan tahtalar tezgâh tablasındaki yuvalarına takılır. (Tezgâh tablasına monte 

edilmeyecekse ya da tabla yok ise, yan tahtlara uzun sırıklara duvarların arasına 

sabitlenir.) 

 Ilk once alt, daha sonra üst levent yan tahtalarındaki yuvalarına takılır. 

 Tezgâh başlığı yan tahtalara sabitlenir. 

 Payandalar çakılır. 

 Sağ üstten sol alta, sol üstten sağ alta birer çivi çakılır ve iplik çekilir. Böylece 

tezgahın düzgünlüğü kontrol edilir. Bu işlem metre ile ölçülerek de yapılabilir 

 

 

  

 18

UYGULAMA FAALİYETİ 

 

İşlem basamakları ve önerilerde belirtilen hususlara dikkat ederek sarma tezgâhı 

kurunuz. 

 

İşlem Basamakları Öneriler 

 Atölye ortamını hazırlayınız.  Temiz ve aydınlık olması önemlidir. 

 Tezgâhın parçalarını kontrol ediniz. 

 İki adet levent, iki adet yan tahta, bir adet 

gücü ağacı, bir adet varangelen, iki adet 

gücü altı karşılık takozu, bir adet 

gerdirme makinesi, halkalı eğri, doğru 

demirler, Köstek demiri, bir adet tabla, 

iki adet yuvarlak çubuk demiri, bir adet 

payandanın olduğundan emin olunuz. 

 Tezgâh tablasını ayarlayınız. 

 Tezgâh tablasını tezgâhın kurulacağı yere 

göre ayarlayınız. 

 Dikkatli ve özenli çalışınız. 

 Yan tahtaları tezgâh tablasındaki 

yuvalara takınız 

 Yan tahtalarının; birbirlerine karşılıklı 

paralel, alt ve üst levente dik konumda 

yerleştirilmiş olduğundan emin olunuz. 

 Dikkatli ve özenli olunuz 

 Alt ve üst leventleri yan tahtalarındaki 

yuvalara takınız. 

 İlk önce alt daha sonra üst levent yan 

tahtalardaki yuvalara takılır 

 Dikkatli ve özenli olunuz. 

 Tezgâh başlığını yan tahtalara 

sabitleyiniz. 

 Dikkatli çalışınız. 

 Yaptığınız küçük bit hatanın ne kadar 

önemli olduğunu unutmayınız. 

 Payandaları çakınız. 

 Dikkat edeniz. 

 Özenli olunuz. 

 Sağ üstten sol alta, sol üstten sağ alta 

birer çivi çakınız ve iplik çekiniz. 

 Bu işlemin amacının tezgahın düzgün 

olup olmadığını kontrol etmek için 

olduğunu unutmayınız. 

 Bu işlem için aynı zaman da metre de 

kullanabilirsiniz. 

 

UYGULAMA FAALİYETİ  

 19

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 

 

OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) 

 

Bu faaliyette kazanmış olduğunuz bilgileri ölçmek için doğru ve yanlış cümleler 

verilmiştir. Doğru yanlış cümleler için doğru ise parantezin içine “D” cümle yanlış ise 

parantezin içine “Y” harfi koyunuz. 

 

1. ( ) Dikey tip tezgâhlar, yere paralel konulup üzerine diz çökerek dokunan 

tezgâhlardır. 

 

2. ( ) Levent demirleri alt ve üst leventte bulunur. 

 

3. ( ) Çapraz çubuk, yaklaşık 3cm genişliğinde 1,5 cm kalınlığında bir tahta olup, 

çözgülerin arasında bulunur. 

 

4. ( ) Çözgü denilen ve ipliklerin leventler arasında yan yana dizilmesinden oluşan 

iskeleti yapabilmek için kullanılan alete gücü sopası denir. 

 

5. ( ) Kirkit, çözgü tellerine bağlanan ilme ipliklerinin bir sıra oluşturduktan sonra atılan 

atkının sıkıştırılmasında demir veya ağaçtan yapılmış dişli bir alettir. 

 

6. ( ) Bıçak, halı dokunurken ilme uçlarının kesilmesi için kullanılır. 

 

7. ( ) Kabartma halı makası, kırkım makinesinin işlevini yapmadığı bölgelerde, hav 

bozukluklarını düzeltmek için kullanılır. 

 

8. ( ) Isparta halılarında kullanılan atkı ipliğinin numarası 2,5 Nm dir. 

 

9. ( ) Tezgâh tablası, tezgâhın kurulacağı yere göre ayarlanır. 

 

10. ( ) Tezgâh başlığı yan tahtalara sabitlenir. 

 

DEĞERLENDİRME 

 

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek 

kendinizi değerlendiriniz. Yalnız cevapladığınız konularla ilgili öğrenme faaliyetlerini 

tekrarlayınız. Tamamı doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 

 

 

 

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME  

 20

ÖĞRENME FAALİYETİ–3 

 

 

 

 

 

Uygun ortam sağlandığında tekniğe uygun olarak çözgü hazırlayabileceksiniz. 

 

 

 

 

 

 Bulunduğunuz bölgede dokuma atölyelerini gezerek çözgü hazırlamayı 

gözlemleyiniz. 

 Çözgü hazırlama bölgesel farklılıklardan etkileniyor mu araştırınız. 

 Araştırmalarınızı rapor haline dönüştürüp sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız. 

 

3. ÇÖZGÜ HAZIRLAMA 

 

3.1. Çözgü İpliklerinin Uzunluğunu Hesaplama 

 

 Germe tezgâh için çözgü boyunu hesaplamadan önce aşağı ve yukarı ve 

hareketli olan (genellikle alt) levent, yan tahtalarındaki yuvanın orta noktasına 

getirilir. 

 Çözgü boyu için alt ve üst levent arasındaki mesafe ölçülür ve 2 ile çarpılır. 

 Üst levent ile gücü ağacının arasındaki bölüm 20cm olarak ölçülür. Bu bölüm 

çözgü payı olarak dokuma yapılmayacak olan alandır. 

 Leventler arası uzunluğun 2 ile çarpılmasıyla bulunan çözgü boyundan çözgü 

payı ve her iki uçtaki saçak uzunluğu çıkarılır. Kalan mesafe ise o tezgâhta 

dokunabilecek en uzun halının boyudur. 

 Sarma tezgâhın çözgü payı da yine aynı şekilde üst levent ile gücü ağacının 

20cm altında kalan mesafenin metre yardımıyla ölçülmesiyle bulunur. Sarma 

tezgâhta çözgü, dokumanın üst ve alt leventlerine 

 sarıldığı için istenilen uzunlukta halı dokuma serbestliği vardır. Birden fazla 

halı üst üste dokunsa bile, çözgü payı bir kere hesaplanır. 

 Ülkemizde üretilen halılarda genellikle saçak payı olarak 10 cm lik bir çözgü 

bırakılır. 

 Çözgü boyunu hesaplamak için şu formül kullanılır. 

Çözgü Boyu=Başlangıç saçak payı halı boyu bitiş saçak payı çözgü payı 

 

Örnek verecek olursak, çözgü payı mesafesi 60cm olan bir tezgâhta 150cm boyunda 

bir halı dokunmak isteniyor. Çözgü boyunu hesaplayalım. 

ÖĞRENME FAALİYETİ–3 

AMAÇ 

ARAŞTIRMA  

 21

ÇB =Baş S.P H.B Bit. SP Ç.P 

=10+150+10+60 

=230 cm. 

 

Sarma tezgâhta birden fazla halının üst üste dokunabileceğini belirtmiştik. Şimdi de 

iki halı için çözgü boyunu hesaplayalım. 

 

ÇB =Baş. SP H.B Bit. S.P Ç.P 

=(2x10)+( 2x150)+(2x10)+60 

=400 cm 

Son ve Baş Ayar Hesaplamaları 

 

Tezgâhlarda halı dokunurken, atkı dönüşlerinde ve kenar örgülerinin yapılması 

sırasında kenarlarda kalan çözgülerde içe doğru bir daralma olabilir. Bu daralmaları önlemek 

için çözgü genişliği, leventler üzerinde, uzunluğundan biraz fazla açılır. 

Bu açılmanın standardı şu şekildedir: 

 

Üst levent için her 100 cm. de 104 cm 

Alt levent için her 100 cm.de 101 cm.dir. 

 

Bu oranlar istenilen halının enine uygulanarak daralma payları yani son ve baş ayar 

hesaplamaları yapılır. Sarma tezgâh için çözgüler demir çubukta iken, germe tezgâh için ise 

leventler üzerinde hesaplama yapılır. 

 

Bölgelere göre çözgü hesaplama bazı farklılıklar doğurabilir. 

 

Desende belirtilen kalite ve ebat doğrultusunda, çözülecek halının eni, tezgahın 

dokuma esnasında görülebilecek bir yerine yapıştırılır. Bu en doğrultusunda, istenilen 

kaliteye göre bu sayının 4 çift tel fazlası esas alınarak tel sayısı hesabı belirlenir. (Örneğin; 

Lâdik seccadesi hesabı yapacağız. Ebatları 120 en x 180 boy ve kalite ise 25x35 diyelim. Bu 

duruma göre 120 ende, 25 kalite ile 300 tel bulunmaktadır.) Her iki çubuğun yanından ve 

çözgü tellerinin arasında çapraz olacak şekilde ip geçirilir. Bu ipe ara ipi denilir. Çözgüyü 

tezgâha takarken çözgü telleri dağılmaz ve düzenli olur.4 tel’ de, iki yandaki topraklılar için 

düşüneceğiz. Bu durumda halınız için, 308 tel çözülecek demektir. Bu hesap en hesabıdır. 

Boy için ise 20 cm halının başlangıç kısmına verilen saçak payıdır. Kilimlik için 10 cm 

hesaplanmalı, bitimine 20 cm saçak payı verilmelidir. 50 cm’ de tezgâh üstü olmak üzere, 90 

cm halının boyuna eklenerek hesaplama yapılmalıdır. Yani 180 cm halının boyu için 

180+90=270 cm çözgü boyu hazırlanmalı, bir başka deyişle çözgü boyu yaklaşık alınarak 

halı boyunun 1,5 katı civarında olmalıdır. Verilen ölçüler doğrultusunda çözgüye 

başlayabilmek için; önce çözgülük ipimiz, ayarlı çözgü aletimizden ya da verilen ölçülere 

uygun olarak yere çakılan iki kazıktan yararlanarak, bir kişi tarafından iki kazık arasında 

yeterli sayıya ulaşıncaya kadar gidip gelmelerle tamamlanır. Burada dikkat edilmesi gereken 

en önemli konu çözgülüğü çözgü kazıkları arasında götürüp getiren kişinin, aynı sıklık ve 

gevşeklikte ayarlamasıdır. Yani çözgü yapanın el ayarı ve dikkati bozulmamalıdır.  

 22

3.2. Çözgü hazırlama 

 

Sarma tezgâh için aparatta çözgü şu şekilde hazırlanır: 

 Dokunacak halının uzunluğu ile saçak ve çözgü uzunluğu hesaplanır. Aparat bu 

uzunluğa göre hazırlanır. 

 Çözgü aparatın paralelliği kontrol edilir. 

 Sabit olan çubuğa çözgü ipi bağlanır. 

 İki çubuk arasında, hep aynı istikamette “8” yapacak şekilde çapraz olarak 

istenilen tel sayısı kadar çözgü çözülür. 

 Çözgülerin aynı gerginlikte olmasına dikkat edilir. 

 Başlangıçta ve bitişte 3–4 çözgü teli diğerlerine göre gergin çözülür. 

 Çözgü ipliği bitişte yine sabit demir çubukta sonuçlandırılır. 

 Çözgünün her iki tarafına zincir çiti örülür. 

 Çözgünün ortasında oluşan çaprazlığın her iki tarafına kalın bir iplik takılarak, 

düğüm atılır. Böylece oluşan çaprazlığın tezgâha aktarılması sağlanmış olur. 

 

3.3. Çözgünün Tezgâha Aktarılması 

 

Çözgü aparatında hazırlanan çözgüler sarma tezgâha şu şekilde aktarılır: 

 Aparattan çıkarılan çözgüler demir çubuklara aktarılır. 

 Son ve baş ayar hesaplamaları yapılır. 

 Çözgü tellerinin birbirine karışmamasına özen gösterilerek, öncelikle üst 

levende gelecek olan demir çubuk, üst leventteki yuvasına sabitlenir. 

 Karışık teller el yardımıyla düzeltilerek çözgü alt leventlere sarılır. 

 Daha sonra tekrar çözgüler üst leventlere doğru sarılır ve varangelen takılır. 

 Gerdirme makinesi takılır ve çözgüler gergin halde iken 10–15 çözgü sırayla el 

ile öne doğru çekilerek gerginlikleri eşit hale getirilir. 

 Gerdirme makinesi sökülür, çözgüler, yeniden alt levende takılır. Daha sonra 

gerdirme makinesi tekrar takılır. 

 

3.4. Gücü örgüsü 

 

Ön ve arka tellerin birbirinden düz ya da çapraz şekilde ayrılması için çözgü iplikleri 

üzerine yapılan örgüye gücü örgüsü denir. İki farklı teknikte uygulanır. 

 

Gücü Örgüsü: 1.Teknik 

 Gücü ağacı kullanılmadan çubuk şeklindeki tahtalar 15–20 adet çözgünün 

bağlanmasıyla oluşturulan gücüde, bu tahtaların öne doğru çekilmesiyle 

çözgülerin yer değiştirmesi esasına dayanır. Halıcılıkta pek tercih edilmeyen bu 

sistem “çekme gücü” olarak adlandırılır.  

 23

 

Resim: 3.1: Çekme gücü örgüsü 

 

 Gücü ağacı vasıtası ile yapılan gücü örgüsü en sağlıklı gücü tekniğidir. 

 Öncelikle varangelen ön ve arka çözgülerin arasındaki ağızlıktan geçirilerek 

üste, levende doğru kaydırılır. 

 İşlem bitinceye kadar devam eder. Daha sonra gücü kalıbı çıkarılır. 

 

 

Şekil 3.1: Gücü ağacı örgüsü 

 

Gücü Örgüsü: 2.Teknik 

 Gücü ağacının üzerine 10 cm aralıklarla küçük çiviler çakılır. 

 İstenilen sayıda çözgüyü bu 10 cm. lik alanlara sığdırılır. 

 Gücü ağacının her iki ucundaki çivilere, bir uçtan bir uca ipi gererek bağlanır. 

 Gererek bağladığınız ipi gücü kalıbına ve gücü ağacının arka tarafına sabitlenir. 

 Hazırlanan gücü ağacını yan tahtalardaki yuvalara takılır. 

 Çözgü ipliğinden bir yumak alarak ucunu tezgâhın sağ tarafında bulunan gücü 

ağacındaki ipliğe bağlanır. 

 Sağ ön teli boşa bırakıp, yumağı arka telin etrafından dolaştırıp ön tarafa 

çıkarılır.  

 24

 Gücü de gerili ipin arasından çekerek halka oluşturulur. 

 Yumağı halkanın içinden geçirip, gücü kalıbını sıkıncaya kadar gerilir. 

 Aynı işlemi 2 ön çözgüyü başta bırakarak tekrarlanır. 

 Bütün çözgüler bitinceye kadar devam edilir. 

 Örgü bittikten sonra gücü kalıbı çıkarılır. 

 

 

  

 25

UYGULAMA FAALİYETİ 

 

Aşağıda germeli tezgâh üzerine çözgü hazırlayınız. 

 

İşlem Basamakları Öneriler 

 Çalışma ortamını hazırlayınız. 

 Atölye önlüğünüzü giyiniz. 

 Yapacağınız işe göre malzemeleri 

hazırlayınız. 

 Çözgü ipliği varagelene düğümlenir. 

Resim 3.1.2. 

 

Resim 3.1.2. 

 Çözgü ipliği varangelene sabitlenir. 

Resim 3.1.3. 

Resim 3.1.3. 

 Varangelenden gelen çözgü ipliği 

tezgâhın karşı ucundaki leventin 

üstünden altına doğru geçirilir. Resim 

3.1.4. 

Resim 3.1.4. 

UYGULAMA FAALİYETİ-1  

 26

 Leventten dönen çözgü ipliği 

varangelenin alt tarafından üste doğru 

geçirilir. Resim 3.1.5. 

 

Resim 3.1.5. 

 Varangelenden gelen çözgü ipliği 

tezgâhın karşı ucundaki leventin 

üstünden altına doğru geçirilir.Resim 

3.1.6. 

 

Resim 3.1.6. 

 Leventten gelen çözgü ipliği bu defa 

varangelenin üstündeki leventten 

aşağıdan yukarıya doğru geçirilir. Resim 

3.1.7. 

Resim 3.1.7. 

 Tekrar tezgâhın karşı tarafındaki 

leventin üstünden altına doğru geçirilir. 

Resim 3.1.8. 

 

Resim 3.1.8.  

 27

 Leventten gelen çözgü ipliği önce 

karşıdaki leventin altından üstüne doğru 

geçirilir ve daha sonra varan gelenin de 

üstünden altına doğru geçirilip, karşı 

taraftaki levente götürülür. Resim 3.1.9. 

Resim 3.1.9. 

 Tekrar tezgâhın karşı tarafındaki 

leventin üstünden altına doğru geçirilir. 

Resim 3.1.10. 

Resim 3.1.10. 

 Çözgü ipliği tezgâhın alt tarafındaki 

leventten bir defa düz geçirilip karşı 

taraftaki levente uzatılır. İkinci 

geçirilişte önce leventten sonra 

varangelenden geçirilip üst taraftaki 

levente uzatılır. Resim 3.1.11. 

 

Resim 3.1.11. 

 Aynı işlemler devam ettirilir. Resim 

3.1.12. 

 

Resim 3.1.12.  

 28

 Çözgüyü tamamlayınız. Resim 3.1.13. 

 

Resim 3.1.13. 

 Tel Kalitede Çözgü Sayımını yapınız. 

Resim 3.1.14. 

 

Resim 3.1.14. 

 Ende Çözgü Hesaplaması Resim 3.1.15. 

 

Resim 3.1.15.  

 29

 Gücü Ağacından U Dönüşü 

 Üst Leventten U Dönüşü. Resim 3.1.16. 

 

Resim 3.1.16. 

 Çözgünün aynı düzende ve gergin olarak 

yapınız. Resim 3.1.17. 

 

Resim 3.1.17. 

 Çapraz Alma İşlemi. Resim 3.1.18. 

 

Resim 3.1.18.  

 30

 Çözgüyü tamamlayınız. Resim 3.1.19. 

 

Resim 3.1.19. 

 Gücü ağacının hemen üstüne çözgü 

ipliklerinin önüne takınız. Resim 3.1.20. 

 

Resim 3.1.20. 

 Gücü örme işlemi için tezgahı 

hazırlayınız. Resim 3.1.21. 

 

Resim 3.1.21. 

 Gücü örme işlemini yapınız. 

 Bakınız uygulama faaliyeti (3) uygun 

olarak hazırlayınız.  

 31

 Çözgü ipini tamamlayınız, dokumaya 

hazır hale getiriniz. Resim 3.1.22. 

 

Resim 3.1.22. 

 

 

  

 32

 

Aşağıda sarmal tezgâh üzerine çözgü hazırlayınız. 

 

İşlem Basamakları Öneriler 

 Çalışmalar için açık havada uygun 

zemin bulunuz gerekli malzemeleri 

hazırlayınız. 

 Yapacağınız işe göre malzemeleri 

hazırlayınız. 

 Çözgü demirini sert toprak zemine 

balyozla 30–35 cm derinliğe ulaşacak 

şekilde çakınız 

 İki çözgü bobin ipi birbirine bağlanır, 

düğüm atılır. 

 İki çözgü ipi karşılıklı çapraz şekilde 

çözgü demirinden dolandırılır. Resim 

3.2.23. 

 

Resim 3.2.23. 

 Çözgü tel sayısı kadar iplik, çözgü 

demirinden dolandırılır. Resim 3.2.24. 

 

Resim 3.2.24. 

 Çözgü ipi bittikten sonra çözgü ipleri 

düğümlenir. Resim 3.2.25. 

Resim 3.2.25. 

UYGULAMA FAALİYETİ-2  

 33

 Çözgü ipleri çözgü demirinden 

çıkartılmadan önce çözgü ipleri ara 

boşluğunun iki yanından, beş kat çözgü 

ipliğinden oluşan ara ipliği veya ince 

urgan geçirilir. Arka ve ön çözgü 

iplerinin birbirine karışmaması için ara 

ipliğini geçirmek önemlidir. Resim 

3.2.26. 

 

Resim 3.2.26. 

 Sol kol ara boşluktan geçirilir. Çözgü 

ipleri çözgü demirinden çıkartılır, sol 

kol üzerine çözgü ipleri alınır. Resim 

3.2.27. 

 

Resim 3.2.27. 

 İki kişi yardımı ile çözgü ipleri çözgü 

demirinden çıkartılır. Resim 3.2.28 

Resim 3.2.28. 

 Tezgâhın demir çubuklarına, çözgü 

ipleri geçirilir. 

 İki kişi karşılıklı olarak çubuklardan 

tutar, çözgü ipleri üzerine uzun bir 

sopayla beş altı kez vurulur. Çözgü 

ipleri düzenlenir. Resim 3.2.29. 

Resim 3.2.29.  

 34

 Sopayla vurularak düzenlenen çözgü 

ipleri, sopa üzerine sarılarak, tezgâha 

geçirilmeye hazır hale getirilir. Resim 

3.2.30. 

 

Resim 3.2.30. 

 Çözgünün her 10 cm. de olması gereken 

tel sayısının işaretleyiniz. Resim 3.2.31. 

 

Resim 3.2.31. 

 İşaretlenen tellerin 10 cm arayla 

aralarından bağlayınız. Resim 3.2.32. 

 

Resim 3.2.32. 

 Çubuk demirinin üst merdaneye 

yerleştirilip sabitleştiriniz. Resim 3.2.33. 

 

Resim 3.2.33.  

 35

 Alt çubuk demirinin alt merdaneye 

yerleştiriniz. Resim 3.2.34. 

 

Resim 3.2.34. 

 Çözgünün üst merdaneye sarılarak bol 

tel kalmaması için tutam halinde 

çekiniz. Resim 3.2.35. 

 

Resim 3.2.35.  

 36

 Urganın ve tellerin arasından gücü 

kalıbını geçiriniz. Resim 3.2.36. 

 

Resim 3.2.36. 

 Gücü ipinin çözgü teli içinden geçiriniz. 

Resim 3.2.37. 

 

Resim 3.2.37. 

 Gücü ipinin çözgü teli içinden geçiriniz. 

Resim 3.2.38. 

 

Resim 3.2.38.  

 37

 Arkadaki çözgü telini tutunuz. Resim 

3.2.39. 

 

Resim 3.2.39. 

 Arkadaki çözgü telini ipliğin içinden 

geçiriniz. Resim 3.2.40. 

 

Resim 3.2.40. 

 Gücü ipinin çözgü teli içinden geçiriniz. 

Resim 3.2.41. 

 

Resim 3.2.41.  

 38

 Bağlama işlemini yapınız. Resim 3.2.42. 

 

Resim 3.2.42. 

 Arkadaki çözgü telinden ipin 

geçirilmesi. Resim 3.2.43. 

 

Resim 3.2.43. 

 Arkadaki çözgü telinden ipin geçiriniz. 

 Gücü örgüsünü hazırlayınız. 

 Dokumaya hazır hale getiriniz. Resim 

3.2.44. 

 

Resim 3.2.44. 

 

 

  

 39

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 

 

OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) 

 

Bu faaliyette kazanmış olduğunuz bilgileri ölçmek için doğru ve yanlış cümleler 

verilmiştir. Doğru yanlış cümleler için doğru ise parantezin içine “D” cümle yanlış ise 

parantezin içine “Y” harfi koyunuz. 

 

1. ( ) Çözgü boyu için alt ve üst levent arasındaki mesafe ölçülür ve 2 ile çarpılır. 

 

2. ( ) Üst levent ile gücü ağacının arasındaki bölüm 37 cm olarak ölçülür. 

 

3. ( ) Ülkemizde üretilen halılarda genellikle saçak payı olarak 10 cm bir çözgü 

bırakılır. 

 

4. ( ) Çözgüyü aparatta hazırlarken, dokunacak halının uzunluğu ile saçak ve çözgü 

uzunluğu hesaplanır. 

 

5. ( ) Aparattan çıkarılan çözgünün tellerinin birbirine karışmamasına özen gösterilerek, 

öncelikle alt levende gelecek olan demir çubuk, alt leventteki yuvasına sabitlenir. 

 

6. ( ) Ön ve arka tellerin birbirinden düz ya da çapraz şekilde ayrılması için çözgü 

iplikleri üzerine yapılan örgüye gücü örgüsü denir. 

 

7. ( ) Gücü örgüsü için gücü ağacının üzerine 8 cm aralıklarla küçük çiviler çakılır. 

 

DEĞERLENDİRME 

 

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek 

kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevaplarınız için konularda ilgili öğrenme faaliyetlerini 

tekrarlayınız. Tamamı doğru ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. 

 

 

 

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME  

 40

MODÜL DEĞERLENDİRME 

 

1. Isparta halılarının karakteristik özelliği aşağıdakilerden hangisidir? 

A) Düz bir dal üzerine yerleştirilmiş büyük lale ve haşhaş motifleridir. 

B) Kilim motiflerini andıran stilize hayvan ve bitki motifleridir. 

C) Bitkisel özellikle gül motiflerinin kullanılması 

D) Taraklı su, laleli su, karanfilli su, göllü gibi desenler çoklukla kullanılmıştır. 

 

2. Isparta halılarında alt atkı büküm sayısı kaçtır? 

A) 200 

B) 198 

C) 50 

D) 215 

 

3. Isparta yün halılarının hav yüksekliği ne kadardır? 

A) 4-5 mm 

B) 3-4 mm 

C) 4-6 mm 

D) 10–14 mm 

 

4. Isparta halılarının kalitesi aşağıdakilerden hangisidir? 

A) 23x36 

B) 3035 

C) 40x40 

D) 40x50 

 

5. Asma yaprağı şap mordanı ile hangi renk olur? 

A) Kırmızı 

B) Uçuk yeşil 

C) Mor 

D) Lacivert 

 

6. Aşağıdakilerden hangisi halı dokumada kullanılan araçlardan değildir? 

A) Karga burun 

B) Tezgâh 

C) Kirkit 

D) Halı makası 

 

7. Çözgü denilen ve ipliklerin leventler arasında yan yana dizilmesinden oluşan iskeleti 

yapabilmek için kullanılan alete denir” tanımı aşağıdakilerden hangisinin tanımıdır? 

A) Dikey tezgâh 

B) Çözgü aracı (aparatı) 

C) Bıçak 

D) Kirkit 

MODÜL DEĞERLENDİRME  

 41

8. Isparta halısı dokumada kullanılan atkı ipliğinin numarası kaçtır? 

A) 2 Nm 

B) 2,5 Nm 

C) 3 Nm 

D) 3,5 Nm 

 

9. ( )Çözgü boyu hesaplamak için çözgü boyu=başlangıç saçak payı-halı boyu-bitiş 

saçak payı-çözgü payı formülü kullanılır.